Nārāyaṇīyaṃ - Learn to Chant

धरणिमेव पुरा धृतवानसि क्षितिधरोद्धरणे तव क: श्रम: । इति नुतस्त्रिदशै: कमलापते गुरुपुरालय पालय मां गदात् ॥१०॥

धरणिम्-एव पुराearth also itself, long agoधृतवानसिhad lifted up (Thou)क्षितिधर-उद्धरणेin mou…

शममुपेयुषि वर्षभरे तदा पशुपधेनुकुले च विनिर्गते । भुवि विभो समुपाहितभूधर: प्रमुदितै: पशुपै: परिरेभिषे ॥९॥

शमम्-उपेयुषिsubsiding (having) reachedवर्षभरे तदाthe heavy rain thenपशुप-धेनु-कुलेthe cowherds…

अचलति त्वयि देव पदात् पदं गलितसर्वजले च घनोत्करे । अपहृते मरुता मरुतां पति- स्त्वदभिशङ्कितधी: समुपाद्रवत् ॥८॥

अचलति त्वयि(when) did not move ThouदेवO Lord!पदात् पदंfrom Thy place, (even) one stepगलित-…

अहह धार्ष्ट्यममुष्य वटोर्गिरिं व्यथितबाहुरसाववरोपयेत् । इति हरिस्त्वयि बद्धविगर्हणो दिवससप्तकमुग्रमवर्षयत् ॥७॥

अहह धार्ष्ट्यम्-Oh! Arroganceअमुष्य वटो:-of this small boyगिरिम् व्यथित-बाहु:-the mountai…

अतिमहान् गिरिरेष तु वामके करसरोरुहि तं धरते चिरम् । किमिदमद्भुतमद्रिबलं न्विति त्वदवलोकिभिराकथि गोपकै: ॥६॥

अतिमहान्very bigगिरि:-एषmountain this (is)तु वामकेhowever in the leftकर-सरोरुहिhand, lotus li…

भवति विधृतशैले बालिकाभिर्वयस्यै- रपि विहितविलासं केलिलापादिलोले । सविधमिलितधेनूरेकहस्तेन कण्डू- यति सति पशुपालास्तोषमैषन्त सर्वे ॥५॥

भवति(when) Thouविधृत-शैलेwere holding the mountainबालिकाभि:with the…

तदनु गिरिवरस्य प्रोद्धृतस्यास्य तावत् सिकतिलमृदुदेशे दूरतो वारितापे । परिकरपरिमिश्रान् धेनुगोपानधस्ता- दुपनिदधदधत्था हस्तपद्मेन शैलम् ॥४॥

तदनु गिरिवरस्यthereafter of (this) mountainप्रोद्धृतस्य-(which…

कुल इह खलु गोत्रो दैवतं गोत्रशत्रो- र्विहतिमिह स रुन्ध्यात् को नु व: संशयोऽस्मिन् । इति सहसितवादी देव गोवर्द्धनाद्रिं त्वरितमुदमुमूलो मूलतो बालदोर्भ्याम् ॥३॥

कुल इह(for) the clan hereखलु गोत्र: दैवतंi…

विपुलकरकमिश्रैस्तोयधारानिपातै- र्दिशिदिशि पशुपानां मण्डले दण्ड्यमाने । कुपितहरिकृतान्न: पाहि पाहीति तेषां वचनमजित श्रृण्वन् मा बिभीतेत्यभाणी: ॥२॥

विपुल-करक्-मिश्रै:-huge hail stones accompanied byतोय-…

ददृशिरे किल तत्क्षणमक्षत- स्तनितजृम्भितकम्पितदिक्तटा: । सुषमया भवदङ्गतुलां गता व्रजपदोपरि वारिधरास्त्वया ॥१॥

ददृशिरे किलwere seen indeedतत्-क्षणम्-(at) that momentअक्षत-स्तनित-continuously roaringजृम्…

सुरेन्द्र: क्रुद्धश्चेत् द्विजकरुणया शैलकृपयाऽ- प्यनातङ्कोऽस्माकं नियत इति विश्वास्य पशुपान् । अहो किन्नायातो गिरिभिदिति सञ्चिन्त्य निवसन् मरुद्गेहाधीश प्रणुद मुरवैरिन् मम गदान् ॥१०॥

सुरेन्द्र: क्रुद्…

त्वदावासं हन्तुं प्रलयजलदानम्बरभुवि प्रहिण्वन् बिभ्राण; कुलिशमयमभ्रेभगमन: । प्रतस्थेऽन्यैरन्तर्दहनमरुदाद्यैविंहसितो भवन्माया नैव त्रिभुवनपते मोहयति कम् ॥९॥

त्वत्-आवासं हन्तुंThy residence (Vraja) to d…

मनुष्यत्वं यातो मधुभिदपि देवेष्वविनयं विधत्ते चेन्नष्टस्त्रिदशसदसां कोऽपि महिमा । ततश्च ध्वंसिष्ये पशुपहतकस्य श्रियमिति प्रवृत्तस्त्वां जेतुं स किल मघवा दुर्मदनिधि: ॥८॥

मनुष्यत्वं यात:human form takin…

परिप्रीता याता: खलु भवदुपेता व्रजजुषो व्रजं यावत्तावन्निजमखविभङ्गं निशमयन् । भवन्तं जानन्नप्यधिकरजसाऽऽक्रान्तहृदयो न सेहे देवेन्द्रस्त्वदुपरचितात्मोन्नतिरपि ॥७॥

परिप्रीताin jubilationयाता: खलुwent ind…

अवोचश्चैवं तान् किमिह वितथं मे निगदितं गिरीन्द्रो नन्वेष स्वबलिमुपभुङ्क्ते स्ववपुषा । अयं गोत्रो गोत्रद्विषि च कुपिते रक्षितुमलं समस्तानित्युक्ता जहृषुरखिला गोकुलजुष: ॥६॥

अवोच:-च-एवं तान्said and thus…

भवद्वाचं श्रुत्वा बहुमतियुतास्तेऽपि पशुपा: द्विजेन्द्रानर्चन्तो बलिमददुरुच्चै: क्षितिभृते । व्यधु: प्रादक्षिण्यं सुभृशमनमन्नादरयुता- स्त्वमादश्शैलात्मा बलिमखिलमाभीरपुरत: ॥५॥

भवत्-वाचं श्रुत्वाThy word…

इदं तावत् सत्यं यदिह पशवो न: कुलधनं तदाजीव्यायासौ बलिरचलभर्त्रे समुचित: । सुरेभ्योऽप्युत्कृष्टा ननु धरणिदेवा: क्षितितले ततस्तेऽप्याराध्या इति जगदिथ त्वं निजजनान् ॥४॥

इदं तावत् सत्यंthis then is trueयत…

इति श्रुत्वा वाचं पितुरयि भवानाह सरसं धिगेतन्नो सत्यं मघवजनिता वृष्टिरिति यत् । अदृष्टं जीवानां सृजति खलु वृष्टिं समुचितां महारण्ये वृक्षा: किमिव बलिमिन्द्राय ददते ॥३॥

इति श्रुत्वाthis hearingवाचं पित…

बभाषे नन्दस्त्वां सुत ननु विधेयो मघवतो मखो वर्षे वर्षे सुखयति स वर्षेण पृथिवीम् । नृणां वर्षायत्तं निखिलमुपजीव्यं महितले विशेषादस्माकं तृणसलिलजीवा हि पशव: ॥२॥

बभाषे नन्द:-त्वाम्said Nanda to Theeसुत न…

कदाचिद्गोपालान् विहितमखसम्भारविभवान् निरीक्ष्य त्वं शौरे मघवमदमुद्ध्वंसितुमना: । विजानन्नप्येतान् विनयमृदु नन्दादिपशुपा- नपृच्छ: को वाऽयं जनक भवतामुद्यम इति ॥१॥

कदाचित्-onceगोपालान्(when) the cowherds…